1. Về tổng thể bố cục:
Luật Thanh tra 2022 đã tăng 01 Chương và 40 Điều so với Luật Thanh tra 2010 (Luật Thanh tra 2010 gồm 07 Chương và 78 Điều; Luật Thanh tra 2022 có tất cả 8 Chương và 118 Điều). Cụ thể:
- Đưa thiết chế Ban Thanh tra Nhân dân ra khỏi Luật (Bỏ 01 Chương quy định về Ban Thanh tra Nhân dân).
- Bổ sung 01 Chương quy định cụ thể về việc thực hiện kết luận thanh tra và 01 Chương quy định về việc phối hợp trong hoạt động thanh tra, kiểm toán nhà nước, kiểm tra.
2. Về cơ cấu, tổ chức các cơ quan thanh tra ở Tỉnh:
- Về việc thành lập Thanh tra Sở: Nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiến phù hợp với biên chế, khối lượng công việc được giao, bảo đảm tinh gọn bộ máy, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Luật quy định linh hoạt về việc thành lập Thanh tra sở. Theo đó, Thanh tra sở được thành lập trong 03 trường hợp sau đây: (1) Theo quy định của luật; (2) Tại Sở có phạm vi quản lý rộng và yêu cầu quản lý chuyên ngành phức tạp theo quy định của Chính phủ; (3) Tại sở do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định căn cứ vào yêu cầu quản lý nhà nước tại địa phương và biên chế được giao (theo Điều 26).
- Bỏ cơ quan được giao chức năng thanh tra chuyên ngành ở các sở.
3. Về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn:
- Bổ sung chức năng, nhiệm vụ tham mưu quản lý nhà nước của các cơ quan thanh tra đối với 02 lĩnh vực: Tiếp công dân và phòng, chống tiêu cực (trước đây chỉ thanh tra, khiếu nại, tố cáo và PCTN).
- Bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành của Thanh tra tỉnh đối với những lĩnh vực không thành lập cơ quan Thanh tra sở.
- Bổ sung thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của Chánh Thanh tra tỉnh.
- Thay đổi nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra sở:
+ Trong việc xây dựng Kế hoạch thanh tra của Thanh tra sở hàng năm: Quy định trước đây, Thanh tra sở xây dựng, trình Giám đốc sở phê duyệt kế hoạch thanh tra năm. Nay theo Điều 27 Luật năm 2022 thì Thanh tra sở xây dựng dự thảo, báo cáo Giám đốc sở xem xét, quyết định trước khi gửi Thanh tra tỉnh tổng hợp vào Kế hoạch thanh tra của Tỉnh .
+ Bỏ một số nhiệm vụ liên quan đến các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành thuộc sở, như Hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về thanh tra; yêu cầu Thủ trưởng cơ quan được giao chức năng thanh tra chuyên ngành thuộc sở báo cáo về công tác thanh tra; kiểm tra tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra, quyết định xử lý sau thanh tra của Thủ trưởng cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành thuộc sở.
4. Về thẩm quyền ban hành Quyết định thanh tra, Kết luận thanh tra: Chỉ có Thủ trưởng cơ quan thanh tra mới có thẩm quyền ban hành (theo Điều 59 và 78).
5. Về quy trình xây dựng, phê duyệt Kế hoạch thanh tra hàng năm: Theo Điều 45, Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch thanh tra của toàn tỉnh (bao gồm các kế hoạch thanh tra của Thanh tra tỉnh, Thanh tra sở và thanh tra huyện; Kế hoạch đã được xử lý để không chồng chéo, trùng lặp).
Và một số quy định mới khác như: Quy định rõ thời gian, trách nhiệm của từng khâu trong quy trình xây dựng, thẩm định, ban hành và công khai kết luận thanh tra; Quy định cụ thể việc thanh tra trong trường hợp đã chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra; về nguyên tắc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong thanh tra; Luật hóa các tiêu chuẩn bổ nhiệm các ngạch thanh tra viên; bỏ quy định cộng tác viên thanh tra; các trường hợp miễn nhiệm Thanh tra viên …
Luật Thanh tra năm 2022 đã thể chế hóa quan điểm của Đảng, Nhà nước và Hiến pháp năm 2013 về tổ chức, hoạt động của Cơ quan thanh tra; khắc phục những tồn tại, hạn chế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra trong hoạt động quản lý nhà nước./.
Trần Việt Anh, Thanh tra Sở KH&CN
Video Tổng kết khoa học và công nghệ
